سند هویت ایرانی ( ادبیات فارسی)

بسم الله الرحمن الرحیم 

"سرآغاز"

ادبیات فارسی آیینه‌ای است تمام‌نما از شیوه معیشت، طرز فکر، اندیشه‌های فلسفی، عقاید و آرای مذهبی و اخلاقی، آداب و رسوم و مانند آن‌ها. برای آشنایی با این رشته باید به این نکته توجه داشت که گرچه زبان فارسی، زبان مادری ماست اما خواندن آن به عنوان یک رشته‌ی دانشگاهی چندان کار آسانی نیست چراکه باید به شیوه‌ای تخصصی با این رشته آشنا شویم. 

زبان فارسی سند هویت و مهم ترین پشتوانه فرهنگی جامعه ماست. آثار ادبی فارسی سرمایه‌های معنوی و یکی از مهم ترین مظاهر هنری ایرانیان است. زبان فارسی علاوه بر اهمیت آن به عنوان زبان رسمی کشور، معرف سیمای معنوی و عامل تفاهم مردم جامعه ما و مظهر دستاوردهای اندیشه فرهیختگان این مرزوبوم است. این آثار عصاره کشش ها و کوشش های فرهنگی رهبران فکری در عرصه قرون و اعصار و معرف میزان فعالیت و کوشش و جستجوی مداوم و مستمر فرزانگان این مرزوبوم به منظور دستیابی به عمق و ژرفای حقیقت به شمار می‌رود. تنها از طریق زبان و ادب فارسی است که می‌توان جوهره معارف اسلامی و اندیشه اصیل ایرانی را در کشور حفظ کرد و به نشر و گسترش آن پرداخت و آن را به جهانیان معرفی کرد.

توجه همه جانبه به تقویت زبان فارسی در همه مقاطع تحصیلی و سازمان ها و نهادهای اداری و اجرایی و به کارگیری درست آن در نشر اندیشه‌ها یک ارزش است و بی‌اعتنایی به این ارزش، گناهی است نابخشودنی .

بعضی‌ها می‌گویند باید فراموش کرد و یا حداقل کمتر به آن پرداخت چرا که در عصر ماشین و قرن بیست و یکم سخن گفتن از آن نشانه عقب‌ماندگی و دوری از واقعیت‌هاست. می‌گویند وقتی به یاری آن حتی نمی‌توان یک سنجاق قفلی را ساخت چرا باید هم‌ّ و غم خویش را صرف آن کرد وخلاصه ادبیات مال دوران لب جوی و سایه درخت و آواز بلبل بوده است و حالا که این دوران سر آمده است با ادبیات نیز باید خداحافظی کرد.این در حالی است که رشته زبان و ادبیات فارسی بهترین بستر برای ورود به شناخت فرهنگ و عرفان و حتی معارف دینی ما است. چون سرفصل‌ها و دروسی که در این رشته تدریس می‌شود هر کدام مسیری است که به دشت‌های وسیع معرفت منتهی می‌گردد. مثلاً معانی و بیان و آرایه‌های ادبی موجب ارضاء حس زیباشناسی در حوزه ادبیات می‌شود و از دیگر سو صنایع شعری و فنون بلاغی مانند تملیح، استعاره و مجاز کلیدی برای پی بردن به نکات باریک و اشارات معنایی متون ادبی است. امروزه‌ دامنه‌ ادبیات‌ فارسی‌ بسیار گسترده‌ است‌ به‌ گونه‌ای‌ که‌ پیش‌بینی‌ می‌شود بتوان‌ ده‌ گرایش‌ برای‌ آموزش‌ ادبیات‌ فارسی‌ تدوین‌ کرد؛ یعنی‌ دانشجو طی‌ دو سال‌ دروس‌ عمومی‌ ادبیات‌ را بخواند و در دو سال‌ بعد یکی‌ از گرایش‌های‌ علوم‌ بلاغی‌، ادبیات‌ داستانی‌ و گرایش‌های‌ دیگری‌ که‌ می‌توان‌ در این‌ رشته‌ پیش‌ بینی‌ کرد، مطالعه‌ کند. اما آنچه‌ امروزه در دانشگاه‌ها به‌ عنوان‌ رشته ادبیات‌ فارسی‌ تدریس‌ می‌شود،‌ دارای دو شاخه‌ اصلی‌ زبان‌ فارسی‌ و ادبیات‌ فارسی‌است. که‌ در بخش‌ زبان‌ فارسی‌ مسایل‌ مربوط‌ به‌ زبان‌ شناسی‌، دستور زبان‌، اصول‌ نگارش‌ و ویرایش‌ و در بخش‌ ادبیات‌؛ سبک‌شناسی‌، نقد ادبی‌، انواع‌ ادبی‌، تاریخ‌ ادبیات‌، صنایع‌ ادبی‌ شامل‌ بدیع‌، معانی‌ و بیان‌ و عروض‌ همچنین‌ متون‌ نظم‌ و نثر کلاسیک‌ مورد بررسی‌ قرار می‌گیرد.

"توانایی‌های‌ لازم"

علاقه به زبان و ادبیات فارسی اولین شرط برای داوطلبان تحصیل در این رشته است. احساس لذت و حظ معنوی از خواندن و تعمق در متون، دلبستگی به مواریث فرهنگی و ادبی و احساس تعهد به پاس داشت ادبیات غنی و پرمایه فارسی که در برگیرنده عرفان نجیب و فرهنگ درخشان اسلامی است، از دیگر ویژگیهای داوطلبان تحصیل در این رشته است.
اگر یک‌ دانشجوی‌ ادبیات‌ از خواندن‌ یک‌ بیت‌ شعر حافظ‌ یا خواندن‌ داستان‌های‌ شاخص‌ و معروف‌ ادبیات‌ جهان‌ لذت‌ نبرد به‌ اشتباه‌ وارد این‌ رشته‌ شده‌ است‌ چون‌ دانشجوی‌ زبان‌ و ادبیات‌ فارسی‌ باید دروس‌ بسیار متنوع‌ و گسترده‌ای‌ را در وادی‌ ادبیات‌ فارسی‌ بخواند و اگر کسی‌ علاقه‌مند نباشد این‌ رشته‌ برایش‌ ملال‌ آور می‌شود.این‌ رشته‌ قلم‌ درست‌ و بیان‌ خوب‌ می‌خواهد تا بتوان‌ منظور خود را به‌ خوبی‌ تفهیم‌ کرد. همچنین‌ دانشجوی‌ این‌ رشته‌ لازم‌ است‌ که‌ حافظه‌ نسبتاً قوی‌ داشته‌ باشد چون‌ بخش‌ عظیمی‌ از مقولات‌ ادبی‌ را باید به‌ خاطر بسپارد تا در مواقع‌ لازم به‌ آنها دسترسی‌ داشته‌ باشد.

"موقعیت شغلی"

دانش‌آموختگان این رشته پس از فراغت از تحصیل در مقطع کارشناسی و تلاش های فردی توام با فراگیری مطالب درسی ، می‌توانند مسؤولیتهای مختلفی را در بخش های فرهنگی و اجرایی جامعه عهده‌دار شوند، از آن‌جمله: خدمت در کسوت مقدس معلمی در مراکز آموزشی، قبول مسؤولیت در مراکزی همچون بخشداری، فرمانداری، شهرداری، استانداری به عنوان کارشناس فرهنگی یا در صورت داشتن شرایط لازم در سمت بخشدار ، فرماندار و …، نویسنده ، ویراستار ،‌فعالیت‌ در صدا و سیما (مرکز تولید) چاپ و نشر، ثبت احوال و اسناد، اشتغال در کتابخانه‌های عمومی و خصوصی- اشتغال در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و …

فارغ‌التحصیلان ادبیات فارسی می‌توانند در صدا و سیما علاوه بر تهیه برنامه‌های ادبی با کسب یکسری توانایی‌های مورد نیاز، گوینده خوبی شوند همچنین می‌توانند در مراکز چاپ و نشر کتاب به عنوان ویراستار و ناظر ادبی در سیر چاپ کتاب حضور داشته باشند.

کلمات معجزه حیات بشریتند و کار یک نویسنده یا شاعر آن است که معجزه حیات بشر را به زیبایی به رشته تحریر درآورد. به زبان دیگر زبان و ادبیات هر کشوری هویت مردم آن کشور است و اگر ادبیات و زبان کشوری را بگیریم، استقلال فکری و روحی آن را گرفته‌ایم و از همین‌جا می‌توان به اهمیت رشته ادبیات فارسی پی‌برد. رشته‌ای که وظیفه‌اش پرورش جوانانی است که ادبیات کشور ما را حفظ کرده و آن را هرچه بیشتر شکوهمند سازند.

"درس‌های‌ رشته زبان و ادبیات فارسی در طول‌ تحصیل"

دروس‌ پایه:

دستور زبان‌، تاریخ‌ زبان‌‌فارسی‌، مرجع‌شناسی‌ و روش‌ تحقیق‌ ، آیین‌نگارش‌ و ویرایش‌ ، بدیع‌

دروس‌ اصلی‌:

رودکی‌ و منوچهری‌، فرخی‌ و کسایی‌، رستم‌ و سهراب‌، رستم‌ و اسفندیار، قصیده‌های‌ ناصرخسرو، خاقانی‌، مسعود سعد، نظامی‌، مثنوی‌ معنوی‌، منطق‌الطیر، حدیقه‌سنایی‌، بوستان‌ سعدی‌، غزلیات‌ و قصاید سعدی‌، حافظ‌، صائب‌، تاریخ‌ بیهقی‌، سیاست‌نامه‌ و قابوسنامه‌، کشف‌ الاسرار، کلیله‌ و دمنه‌، گلستان‌ سعدی‌، مرصادالعباد، قرائت‌ متون‌ عربی‌، قواعد عربی‌، زبان‌ خارجه‌ تخصصی‌، عروض‌ و قافیه‌، ادبیات‌ معاصر، متون‌ تفسیری‌، آشنایی‌ با علوم‌ قرآنی‌، نقد ادبی‌

دروس‌ تخصصی:

معانی‌ و بیان‌، مبانی‌ عرفان‌ و تصوف‌، تأثیر قرآن‌ و حدیث‌ در ادب‌ فارسی‌، تاریخ‌ ادبیات‌، سبک‌شناسی‌

منابع:

کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی

نرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش

خبرنامه دانشجویان ایران